અનન્યા/ 080322/દેશ-દુનિયા

*

.

ભારતીય બેંકિંગ ઉદ્યોગમાં ભારે સ્પર્ધાનું વાતાવરણ છે. ભારતની સૌથી મોટી બેંક ભારત સરકારના નિયંત્રણ નીચેની સ્ટેટ બેંક ઓફ ઇંડિયા (એસબીઆઈ – SBI – State Bank of India)  છે. એસબીઆઈની એસ્ટેટસ સાડા પાંચસો લાખ કરોડ રૂપિયાથી પણ વધુ છે.

ભારતની અન્ય રાષ્ટ્રીયકૃત બેંકોમાં કેનેરા બેંક અને પંજાબ નેશનલ બેંક – પ્રત્યેકની એસ્ટેટ લગભગ 160 લાખ કરોડ રૂપિયાની છે.  ભારતમાં ખાનગી બેંકોમાં આઈસીઆઈસીઆઈ (ICICI) સૌથી વધુ એસ્ટેટસ – આશરે સાડા ત્રણસો લાખ કરોડ રૂપિયા – ધરાવે છે અને એચડીએફસી (HDFC) બેંક બીજા ક્રમે છે.

ભારતમાં બેંકિંગ વ્યવસાયમાં કારોબાર કરતી વિદેશી બેંકોમાં સ્ટેનચાર્ટ (StanChart), સીટી બેંક (City Bank) તથા એચએસબીસી (HSBC) નાં નામ મોખરે છે.  *  * * અનન્યા/080322/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *  

* * ભારત સરકારના નાણાં મંત્રી ચિદંબરમના આ વર્ષના બજેટમાં ટેલિકોમ અને બ્રોડબેન્ડ ઇન્ટરનેટના વિસ્તરણ માટે જોગવાઈ છે. ઇન્ડિયન ગવર્નમેન્ટ હસ્તકના બીએસએનએલ (BSNL) ની બ્રોડબેન્ડ સેવાઓ હવે ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં પહોંચાડાશે. ભારત સરકાર દેશભરમાં બ્રોડબેન્ડ ઇન્ટરનેટ સેવા આપતાં એક લાખ જેટલાં સેંટર્સ શરૂ કરશે. કોમન સર્વિસ સેન્ટર્સના નામે ઓળખાનાર આ સેંટર્સ પર બીએસએનએલ બ્રોડબેન્ડ ઇન્ટરનેટ દ્વારા જમીનના દસ્તાવેજો (Land Records) ની કામગીરી ઉપરાંત વીજળી બિલો ભરવા જેવી સેવાઓ ઉપલબ્ધ થશે. * * * * * અનન્યા/080322/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

*  *  * દુનિયામાં રાજકારણ અને અર્થવ્યવસ્થા અજબગજબના રંગ બતાવે છે. વિશ્વની નજર અત્યારે ચીન પર છે. ચીનમાં રાજધાની બેઇજિંગમાં ઓલિમ્પિક ગેમ્સનાં પડઘમ બાજી રહ્યાં છે. પરંતુ ચીન સરકાર દ્વારા તાજેતરનાં કેટલાક પગલાંઓ આઘાતજનક છે. ચીન દ્વારા તિબેટની ધરતી પર થઈ રહેલ દમનને દુનિયાના અગ્રણીઓ વખોડી રહ્યાં છે. આફ્રિકા ખંડના દેશ સુદાનમાં થઈ રહેલ અત્યાચારમાં ચીન અપરોક્ષ રીતે સંકળાયેલ હોવાનો આક્ષેપ છે. યુરોપિયન દેશોનો સમૂહ ચીન પર નારાજ છે.”અનન્યા”ના વાચકોને કદાચ ‘બ્રિક’ સંક્ષિપ્તરૂપ વિશે જાણકારી હશે. વિશ્વની ઇકોનોમીનાં  બદલાતાં સમીકરણોમાં  બ્રિક (બ્રાઝિલ, રશિયા, ઇન્ડિયા, ચીન) (BRIC – Brazil, Russia, India, China) દેશોને નજરઅંદાજ કરવું અમેરિકા માટે અઘરું છે. અમેરિકા માટે ચીન સાથેના ખાટામીઠા સંબંધો વચ્ચે વાણિજ્ય-ઉદ્યોગના લાભોની મીઠાશ લોભામણી છે. છતાં અમેરિકન કોંગ્રેસના સ્પીકર દ્વારા ચીનની તિબેટનીતિની ટીકા સૂચક છે. આફ્રિકન દેશ સુદાનમાં ઓઇલ પ્રોજેક્ટસ – ખનિજ તેલ ક્ષેત્રો – માં ચીનનું જંગી રોકાણ છે. હોલિવુડના પ્રતિષ્ઠિત ફિલ્મ ડાયરેક્ટર સ્ટીવન સ્પિલબર્ગને ચીનને સુદાન મુદ્દે અપીલ કરવી પડે તે પણ સૂચક નથી?  યુરોપના દેશો પણ ચીનની નીતિઓનો ખુલ્લંખુલ્લા વિરોધ કરવા લાગ્યા છે. ચીનમાં યોજાનારા આગામી ઓલિમ્પિક્સ રમતોના બહિષ્કારનો સૂર પણ સંભળાઈ રહ્યો છે.  *  *  * * * * અનન્યા/080322/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* * * રોમાંચક સાયંસ ફિક્શનના સિદ્ધહસ્ત લેખક આર્થર સી. ક્લાર્કનું શ્રીલંકામાં અવસાન થયું છે. સાયન્સની પ્રગતિની ભવિષ્યવાણીને પોતાની વિજ્ઞાન કથાઓમાં મૂકનાર બ્રિટીશ લેખક ક્લાર્ક 90 વર્ષના હતા. ઇંગ્લેન્ડમાં જન્મેલ આર્થર સી. ક્લાર્ક છેલ્લા પચાસેક વર્ષથી શ્રીલંકામાં રહેતા હતા. “અનન્યા” અને “મધુસંચય”ના વાચકો મેટ્રો-ગોલ્ડવિન-મેયર એમજીએમ (MGM) ની ફિલ્મ ‘2001 – અ સ્પેસ ઓડેસી’ને જાણે છે.

હોલિવુડના વિખ્યાત ફિલ્મ દિગ્દર્શક સ્ટેન્લી કુબ્રિકની ફિલ્મ ‘2001 – અ સ્પેસ ઓડેસી’ ઉત્તમોત્તમ ફોટોગ્રાફી અને થીમ મ્યુઝિક માટે પ્રશંસા પામી હતી. આ ફિલ્મ આર્થર સી. ક્લાર્કની નવલકથા પર આધારિત હતી. ફ્યુચર સાયન્સ અને સ્પેસ ટ્રાવેલના વિષયોમાં નિષ્ણાત અંગ્રેજી લેખક આર્થર સી. ક્લાર્કના 100થી વધારે પુસ્તકો પ્રસિદ્ધ થયાં છે. *  *  *  *   * * * અનન્યા/080322/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * * *    *   * *     * *     **    **

અનન્યા/080315/દેશ-દુનિયા

.

અનન્યા/080315/દેશ-દુનિયા

* * * ભારતમાં મહાનગરોનાં આંતરરાષ્ટ્રીય એરપોર્ટસની કાયાપલટ થઈ રહી છે.

દેશની અગ્રણી ખાનગી કંપનીઓ દિલ્હી, મુંબઈ, બેંગલોર અને હૈદ્રાબાદનાં ઇંટરનેશનલ એરપોર્ટસનું આધુનિકીકરણ કરી રહી છે.

હૈદ્રાબાદનું અદ્યતન રાજીવ ગાંધી ઇંટરનેશનલ એરપોર્ટ હવે ખુલ્લું મૂકાયું છે. તેની ડિઝાઇન નોર્વે અને હોંગકોંગની કંપનીઓએ તૈયાર કરેલ છે. * ** * * અનન્યા/080315/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * * *

* * ભારતની રાજધાની દિલ્હી અને મહારાષ્ટ્રની રાજધાની મુંબઈ વિશ્વના પ્રોપર્ટી માર્કેટમાં ચમકી રહ્યાં છે. મુંબઈના નરીમાન પોઇન્ટ અને દિલ્હીના કોનોટ પ્લેસની બિઝનેસ લોકાલિટીઝમાં પ્રોપર્ટીના ભાવ વિશ્વનાં શ્રેષ્ઠ બજારો સાથે સ્પર્ધા કરે છે.

નરીમાન પોઇન્ટ અને  કોનોટ પ્લેસની બિઝનેસ પ્રોપર્ટીની ગણના વિશ્વની મોંઘામાં મોંઘી પ્રોપર્ટીમાં થાય છે.

* * * અનન્યા/080315/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* *  ગ્લોબલાઈઝેશનના જમાનામાં લોકલ માર્કેટસને સમજવાં કેટલાં જરૂરી છે તે વાત મલ્ટીનેશનલ કંપનીઝ હવે સારી રીતે સમજે છે.

અમેરિકન બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ કોકા કોલા, પેપ્સી અને કેલોગ્ઝને ભારતમાં માર્કેટિંગ ક્ષેત્રે થયેલા કડવા અનુભવો આ હકીકતને ટેકો આપે છે.  મેકડોનાલ્ડ જેવી જાયન્ટ અમેરિકન કંપનીએ પણ ભારતના માર્કેટને સમજવા અઘરી કવાયતો કરવી પડે છે.

ભારતીય ટેલિવિઝનના પડદે ટીવી ચેનલ્સને પણ આ વાત લાગુ પડી છે. અમેરિકામાં લોકપ્રિય વોલ્ટ ડિઝની (Walt Disney) કંપનીની બાળકો માટેની ચેનલને ભારતમાં સફળતા માટે ભારે પ્રયત્નો કરવા પડ્યા.

ટર્નરની બાળકો માટેની બે ચેનલોએ એક તબક્કે તો 70% સુધીનો માર્કેટ શેર લઈ લીધો હતો. ટર્નરની આ બે ચેનલ્સ હતી કાર્ટૂન નેટવર્ક (Cartoon Network) તથા પોગો (Pogo).

રોની સ્ક્રુવાલાની કંપની યુટીવી (UTV) ની બાળકો માટેની ચેનલ હંગામાએ પણ આ સ્પર્ધામાં ઝડપી સરસાઈ લીધી. છેવટે ડિઝનીએ યુટીવીની હંગામા ચેનલ ખરીદી લીધી. તાજેતરના સમયમાં હંગામાનો માર્કેટ શેર કાર્ટૂન નેટવર્કની લગોલગ પહોંચી ગયો છે. * * * અનન્યા/080315/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * * *    *   * *     * *     **    **

અનન્યા/080315/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

.

અનન્યા/080315/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

આજકાલ

અમેરિકાના આર્થિક-વાણિજ્ય પ્રવાહોને તથા અમેરિકન ડોલરની નબળી સ્થિતિને વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થાઓ અદ્ધર શ્વાસે જોઈ રહી છે. “અનન્યા”ના આગલા અંકોમાં આપે વિશ્વના આર્થિક પ્રવાહોની માહિતી મેળવેલ છે.

અમેરિકન અર્થતંત્રની માંદગી વિશ્વભરને (ભારતને પણ) વધતી-ઓછી પ્રભાવિત કરવા લાગી છે. એટલી નિરાંત કે, ભારતીય અર્થવ્યવસ્થા છેક ચિંતાજનક સ્થિતિમાં તો નથી જ.

ક્યાં એક જમાનામાં વિદેશી હુંડિયામણ (ફોરેન એક્ષ્ચેંજ)ની કારમી અછત અને ક્યાં આજની માલામાલ છત!

પચાસ વર્ષ પહેલાંના ભારત પર નજર નાખીએ.

1957માં ભારતના મશહૂર ફિલ્મ ડાયરેક્ટર મહેબૂબ દ્વારા બોલિવુડમાં નિર્મિત હિન્દી ફિલ્મ ‘મધર ઇન્ડિયા’ દુનિયામાં પ્રશંસા પામી.

1958ના અમેરિકાના એકેડેમી એવોર્ડઝ – ઓસ્કાર એવોર્ડઝ (Oscar Awards) માટે ‘મધર ઇન્ડિયા’ નામાંકિત થઈ હતી.

ઓસ્કાર એવોર્ડઝ સમારંભ માટે મહેબૂબ ખાન, તેમનાં પત્ની સરદાર તથા ‘મધર ઇંડિયા’નાં મુખ્ય અભિનેત્રી નરગીસ – આમ ત્રણ  કલાકારો અમેરિકા જવાનાં હતાં.

આ ત્રણના અમેરિકા પ્રવાસ માટે ભારત સરકાર દ્વારા માત્ર 1200 ડોલર (જી હા, માત્ર બારસો ડોલર)નું  ફોરેન એક્ષ્ચેંજ મંજૂર થયું હતું. તે સમયે ભારત – અમેરિકા વચ્ચે હુંડિયામણ દર એક અમેરિકન ડોલર બરાબર આશરે સાડા ચાર રૂપિયા હતો.

આજે આપને અમેરિકા પ્રવાસ માટે ભારત સરકાર મોકળા મને વિદેશી હુંડિયામણ આપે છે. હાલ ભારત-અમેરિકા વચ્ચે એક્ષ્ચેંજ રેટ એક અમેરિકન ડોલર બરાબર લગભગ 40 રૂપિયા છે.  *  *  * અનન્યા/080315/ આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/

*  *  *  *  * * 

સામાન્યજ્ઞાન

યુએન (યુનો / યુનાઈટેડ નેશન્સ United Nations)ના ઇ.સ. 2000ના સર્વે પ્રમાણે વિશ્વનાં સૌથી વધુ વસ્તીવાળાં શહેરોની યાદી નીચે મુજબ છે. આ અંદાજિત વસ્તી-આંકડામાં મુખ્ય શહેરની વસ્તીમાં તેની આસપાસનાં શહેરી (અર્બન ) વિસ્તારોની વસ્તીનો પણ સમાવેશ કરેલ છે તે નોંધવું.

ક્રમાંક	શહેર	દેશ	અંદાજિત  વસ્તી
1	ટોકિયો	જાપાન	264 લાખ
2	મેક્સિકો સિટી	મેક્સિકો	180 લાખ
3	સાઓ પાઉલો	બ્રાઝિલ	179 લાખ
4	ન્યૂ યોર્ક સિટી	અમેરિકા	167 લાખ
5	મુંબઈ (બોમ્બે)	ભારત	160 લાખ
6	લોસ એંજેલસ	અમેરિકા	132 લાખ
7	કોલકતા (કલકત્તા)	ભારત	130 લાખ
8	શાંઘહાઈ	ચીન	128 લાખ
9	ઢાકા	બાંગલા દેશ	125 લાખ
10	દિલ્હી	ભારત	124 લાખ

*  *  *  * * 

ગુજરાતી-અંગ્રેજી

જો આપ ગુજરાતમાં સ્થાયી ન હો તો પણ ગુજરાત સાથે આપ કોઇક રીતે સંબંધિત હશો અથવા ગુજરાતી ભાષા પ્રત્યે આપને કાંઇક ખેંચાણ હશે જ. તેથી જ તો આપ “અનન્યા”નું આ પૃષ્ઠ ગુજરાતી ઇન્ટરનેટ પર વાંચી રહ્યા છો. ચાલો, ગુજરાતી ભાષાના આપણા જ્ઞાનની નાનકડી કસોટી કરીએ.

આપણે કેટલાંક ગુજરાતી શબ્દો ભૂલતાં જઈએ છીએ કે શું? એક જમાનામાં લોકબોલીમાં ખૂબ વપરાતાં કેટલાક શબ્દો આજે વ્યવહારમાંથી ભૂલાતાં જાય છે.

આપ નીચેના શબ્દોનો અર્થ કહી શકશો?

નઘરોળ, ઊજમ, વિવર્ણ, ધરો, રગશિયું, ચાટૂક્તિ.

* * * અનન્યા/080315/ આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

*    *   * *     * *     **    **

અનન્યા/080209/દેશ-દુનિયા

*

અનન્યા/080209/દેશ-દુનિયા

“અનન્યા”ના વાચકો માટે દેશ-દુનિયાની નવાજૂની ….

* * ભારતના મોટરકાર ઉદ્યોગને બેંગલોરની રેવા કંપનીએ યુરોપમાં ભારે પ્રતિષ્ઠા અપાવી છે.

બેંગલોર (Bangalore, India)ની રેવા ઇલેક્ટ્રિક કાર કંપની (RECC) ની રેવા ઇલેક્ટ્રિક મોટરકાર (Reva Electric Vehicle) યુરોપ (Europe) ના નોર્વે, સ્પેઇન, ઇટાલી, ઇંગ્લેન્ડ (યુકે) આદિ દેશોમાં તથા એશિયાના જાપાન, શ્રી લંકા જેવા દેશોમાં દોડતી થઈ ગઈ છે.

લંડન (યુકે UK) ના રસ્તાઓ પર દોડતી હજારેક રેવા (Reva G-Wiz) કાર આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની છે. ઇંગ્લેન્ડ (યુકે)માં આશરે 7300 પાઉંડની રેવા કાર અન્ય ઇલેક્ટ્રિક કારની સરખામણીએ (જેમકે નાઇસની Megacity ઇલેક્ટ્રિક કાર – 10,000 પાઉંડથી વધુ) ખૂબ જ સસ્તી છે. રેવાનું G-Wiz મોડેલ ચાર્જ કર્યા પછી 80 કિમીના અંતર સુધી ચાલે છે અને મહત્તમ 80 કિમી/ પ્રતિ કલાકની સ્પીડ પકડી શકે છે. * *

* * “અનન્યા”ના વાચકોના ધ્યાન પર કદાચ  ભારતના નવા દૈનિક અખબાર ‘મેઇલ ટુડે’ની વાત નહીં આવી હોય. ‘મેઇલ ટુડે’ રાજધાની દિલ્હીનું સવારનું નવું  દૈનિક વર્તમાન પત્ર (મોર્નિંગ ન્યુઝપેપર) છે.

‘મેઇલ ટુડે’ ભારતના અગ્રીમ મીડિયા ગ્રુપ ‘ઇંડિયા ટુડે’ (India Today) અને ઇંગ્લેંડ (યુકે UK)ના ‘ડેઇલિ મેઇલ’ (Daily Mail) ગ્રુપના સહયોગનું પરિણામ છે. * * *

* * ભારતમાં મોબાઇલ ફોન (સેલ ફોન)થી ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરનાર ઉપભોક્તાઓની સંખ્યા વધતી જાય છે. સેલ ફોનથી નેટ પર કનેક્ટ થતા ભારતીય કંઝ્યુમર્સની સંખ્યા ગયા વર્ષે 16 મિલિયન હતી. આ વર્ષે મોબાઇલ ફોનથી ઇન્ટરનેટના વપરાશકર્તા ગ્રાહકોની સંખ્યા 38 મિલિયન વટાવી ગયેલ છે. * * * અનન્યા/080209/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* * * વિશ્વમાં સ્પેસ ટુરિઝમ (Space Tourism) એક નવી ઘેલછા છે. બિલિયોનાયર્સના આ માદક શોખને પોષવા નવી નવી સ્પેસ લાઇનર્સ કંપનીઓ ઊભી થઈ રહી છે.

સ્પેસ ટુરિઝમનો આરંભ રશિયા (USSR) અને અમેરિકા (USA) ના સંયુક્ત સાહસથી થયો. રશિયન કંપની ‘રોઝાવિઆકોસ્મોસ’ સાથે અમેરિકન કરોડપતિ ડેનિસ ટીટોએ હાથ મિલાવ્યા. તેમના સંયુક્ત સાહસથી ખાનગી સ્પેસ ટ્રાવેલ શક્ય બની. “અનન્યા”ના વાચકો જાણે છે કે વિશ્વમાં સ્પેસ મિશન અને તેના માટે અવકાશયાત્રીઓની પસંદગી સરકાર કે સરકારી એજન્સી (જેમકે નાસા NASA, USA) જ કરે છે. અમેરિકન બિલિયોનાયર ડેનિસ ટીટો અવકાશની ખાનગી અંગત સહેલગાહે જનાર પ્રથમ નાગરિક બન્યા.

ડેનિસ ટીટો પછી બીજા ત્રણ અમેરિકન અને એક સાઉથ આફ્રિકન – માર્ક શટલવર્થ (દક્ષિણ આફ્રિકા) – આમ કુલ પાંચ નાગરિકો અંગત ધોરણે, ખાનગી અવકાશયાત્રા દ્વારા અવકાશની સહેલગાહે જઈ શક્યા છે. રશિયન સ્પેસશીપ ‘સોયુઝ’માં બેસી અવકાશમાં આઇએસએસ (ISS International Space Station) પર રહેવાની ‘અવકાશી ટુર’ આઠથી દસ દિવસની હોય છે. આ સ્પેસ ટ્રાવેલની એક ટ્રીપની ટિકિટ 20 થી 25 મિલિયન ડોલર હોય છે. * * * ** * * * અનન્યા/080209/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* * * * * * ** **

અનન્યા/080202/દેશ-દુનિયા

.
*
અનન્યા/080202/દેશ-દુનિયા

“અનન્યા”ના વાચકો માટે દેશ-દુનિયાની નવાજૂની ….

* * * ભારતમાં રીટેઇલ ક્ષેત્રે વિશાળ પાયે રોકાણ થઈ રહ્યું છે.

2010 સુધીમાં રિલાયન્સ રીટેઇલ ક્ષેત્રે 50 થી 60 મિલિયન સ્ક્વેર ફીટ સ્પેસ સાથે લગભગ પાંચેક બિલિયન ડોલરનું રોકાણ કરે તેવી ધારણા છે.

ફ્યુચર ગ્રુપ (Future Group)વાળા કિશોર બિયાણી પણ પેન્ટાલુનને અત્યારના સાડા ત્રણ મિલિયન સ્ક્વેર ફીટ પરથી 2010 સુધીમાં 30 મિલિયન સ્ક્વેર ફીટ પર વિકસાવે તેવા સમાચાર છે.

સુનીલ મિત્તલની કંપની ભારતીએ રીટેઇલ ક્ષેત્રે પ્રવેશવા અમેરિકાની વોલ-માર્ટનો સહયોગ લીધેલ છે. ભારતી આશરે 15 થી 20 મિલિયન સ્ક્વેર ફીટ સ્પેસ પર રીટેઇલ બિઝનેસ વિકસાવે તેમ મનાય છે. * ** * * અનન્યા/080202/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * * ***

* * * * ભારતમાં કન્ઝ્યુમર ઇલેક્ટ્રોનિક્સ – ડ્યુરેબલ્સ ક્ષેત્રે ‘ક્રોમા’ (Croma) સ્ટોર્સ દેશભરમાં આકર્ષણનું કેન્દ્ર બન્યાં છે. ટાટા ગ્રુપ – ટાટા સન્સના ઇન્ફીનિટી રીટેઇલ દ્વારા સંચાલિત ક્રોમાના ભારતનાં પાંચ શહેરોમાં દસથી વધુ આઉટલેટ્સ છે જે વધીને ટૂંકમાં ત્રીસની સંખ્યા વટાવી જશે. 2010 સુધીમાં ભારતમાં ક્રોમા સ્ટોર્સની સંખ્યા 100 જેટલી થશે તેવું ટાટા સન્સના ઇન્ફીનિટી રીટેઇલનું આયોજન છે. * * * અનન્યા/080202/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* * * * ભારત સરકારની અવકાશ સંશોધન સંસ્થા ઇસ્રો કે ઇસરો (ISRO – Indian Space Research Organisation) દ્વારા ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોએ વિકસાવેલ સ્વદેશી ક્રાયોજેનિક એંજિનનું પરીક્ષણ સફળ રહ્યું છે.

ભારતમાં નિર્મિત આ ભારતીય ક્રાયોજેનિક એંજિનમાં ‘સુપર કૂલ્ડ’ ઉષ્ણતામાને રાખેલ પ્રવાહી બળતણ (લિક્વિડ હાઇડ્રોજન અને લિક્વિડ ઓક્સિજન)નો ઉપયોગ થાય છે.

ક્રાયોજેનિક એંજિન ‘જીએસએલવી’ રોકેટ (GSLV – Geosynchronus Satellite Launch Vehicle) માટે મહત્વપૂર્ણ છે. 1998માં ભારતના પોખરણના અણુપ્રયોગ પછી અમેરિકન સરકારના અનુરોધથી ભારતને ક્રાયોજેનિક ટેકનિકની સુવિધા ન મળે તેવો પ્રતિબંધ મૂકાયો હતો.

આ સંયોગોમાં ભારતના વૈજ્ઞાનિકોએ ભારે પરિશ્રમ કરી સ્વદેશી ક્રાયોજેનિક એંજિન વિકસાવી દુનિયાને ચકિત કરેલ છે. * * * **

* * * વિશ્વની શ્રેષ્ઠ 100 આઈટી (IT – Information Technology) ક્ષેત્રની કંપનીઓમાં ભારતની 29 કંપનીઓનો સમાવેશ થાય છે.

તેમાંયે ટોચની દસ આઈટી કંપનીઓમાં ભારતની ચાર અને અમેરિકાની ચાર કંપનીઓનો સમાવેશ થાય છે.

સ્વાભાવિક છે, ભારતની ટીસીએસ (TCS) અગ્ર ક્રમાંકોમાં છે.

સૌનું ધ્યાન ખેંચે તેવી બાબત ટોચની આઈટી કંપનીઓમાં ચીન (China) નો પગપેસારો છે. ચીનની ન્યૂસોફ્ટ કંપનીએ વિશ્વની પ્રથમ દસ આઈટી કંપનીઓમાં સ્થાન મેળવ્યું છે. ચીન આઈટી ક્ષેત્રમાં અગ્રેસર થવા કટિબદ્ધ છે. ચીન સરકારનો “1000 + 100 + 10” નો મહત્ત્વાકાંક્ષી પ્લાન આજકાલ ચર્ચામાં છે. આ પ્લાન અનુસાર ચીન આઈટી આઉટસોર્સિંગ ક્ષેત્રે 1000 સ્વદેશી કંપનીઓ વિકસાવશે અને 100 વિદેશી કંપનીઓને આમંત્રણ આપશે. આ 1000 સ્વદેશી અને 100 વિદેશી આઈટી કંપનીઓને ચીનનાં વિવિધ 10 શહેરોમાં ખાસ સુવિધાઓ પૂરી પડાશે. * * ** * * અનન્યા/080202/ દેશ-દુનિયા/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* * * * * * ** **

અનન્યા/080202/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

.
*

અનન્યા/080202/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

.
વિશ્વનાં મોટરકાર ઉદ્યોગમાં અવનવાં વમળો સર્જાઈ રહ્યાં છે. અમેરિકામાં મોટરકાર (પેસેંજર કાર) કંપનીઓ સમસ્યાઓથી ઘેરાયેલી છે.

આ સમયે ભારતના ટાટા ગ્રુપ (Tata Grup of Companies) ની ટાટા મોટર્સ (Tata Motors) ની લાખ રૂપિયાની, નાનકડી ‘નેનો’ (Nano) મોટરકાર દેશ માટે સિદ્ધિદાયી બની છે.

“અનન્યા”ના વાચકોને કેટલીક આંકડાકીય માહિતી જરૂર રસપ્રદ લાગશે.

અમેરિકામાં 1975માં જનરલ મોટર્સ દ્વારા આશરે 49 લાખ, ફોર્ડ મોટર કંપની દ્વારા આશરે 20 લાખ અને ક્રાઇસ્લર કોર્પોરેશન દ્વારા આશરે 13 લાખ પેસેંજર કાર્સનું ઉત્પાદન થયું હતું.

અમેરિકામાં આ જ કંપનીઓનાં ઉત્પાદનના આંકડા દસ જ વર્ષમાં, 1985માંઆઘાતજનક રહ્યા. અમેરિકામાં 1985માં જનરલ મોટર્સ દ્વારા આશરે 22 લાખ, ફોર્ડ મોટર્સ દ્વારા આશરે 7.60 લાખ અને ક્રાઇસ્લર દ્વારા આશરે 6 લાખ પેસેંજર કાર્સનું ઉત્પાદન થયું હતું.

પંદર વર્ષમાં અમેરિકન ઓટોમોબાઇલ્સ ઉદ્યોગનું ચિત્ર ફરી બદલાયું. કારણરૂપ અમેરિકામાં હોંડા, ટોયોટા, મિત્સુબિશી, નિસ્સાન, બીએમડબલ્યુ આદિ મોટર કારનું વધતું વેચાણ છે.

2001માં અમેરિકામાં જનરલ મોટર્સ દ્વારા આશરે 16.6 લાખ, ફોર્ડ મોટર્સ દ્વારા આશરે 10 લાખ અને ક્રાઇસ્લર દ્વારા આશરે 4.3 લાખ પેસેંજર કાર્સનું ઉત્પાદન થયું હતું.

આ સંજોગોમાં રતન તાતા (રતન ટાટા)ની આગેવાની નીચે ટાટા મોટર્સની નેનો કારની સિદ્ધિ પ્રશસ્ય છે. ત્રણેક વર્ષ પહેલાં સુઝુકી, જાપાનના સ્થાપક ચેરમેન સુઝુકીએ રતન ટાટાની એક લાખની નિર્માણાધીન કારને ‘થ્રી-વ્હીલર’ સાથે સરખાવી મજાક ઉડાવી હતી બરાબર બે વર્ષ પહેલાં સુઝુકીએ ‘એક લાખ રૂપિયા’ની કાર અશક્ય છે તેવું નિવેદન આપેલું.

આજે રતન ટાટાએ વિશ્વની સૌથી કિફાયતી કારમાંની એક એવી ‘નેનો’ કારને પ્રસ્તુત કરી સૌને જવાબ આપી દીધો છે. નેનો કારની કેટલીક મર્યાદાઓને સ્વીકારીએ તો પણ ટાટા મોટર્સની સફળતા ઝાંખી પડતી નથી.

1948માં હિંદુસ્તાન મોટર્સ લિમિટેડ દ્વારા ભારતની પ્રથમ મોટર કાર નિર્માણ પામી અને ભારતને દુનિયાના ઓટોમોબાઇલ ઉદ્યોગમાં સન્માન પ્રાપ્ત થયું. એવું જ સન્માન આજે ટાટા મોટર્સની નેનો કાર થકી ભારતને મળ્યું છે. * * * *અનન્યા/080202/ આજકાલ/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* *  * *  * *

સામાન્ય જ્ઞાન

અમેરિકાએ 1977માં સૂર્ય તરફ બે અવકાશયાનો છોડ્યાં – પ્રથમ ‘વોયેજર-2’ તથા તે પછી ‘વોયેજર-1’.

અમેરિકાની અવકાશ સંશોધન સંસ્થા નાસા (NASA National Aeronautics and Space Applications) એ ઓગસ્ટ 20, 1977ના રોજ છોડેલ અવકાશયાન ‘વોયેજર 2’ 1979માં ગુરુના ગ્રહ પાસેથી, 1981માં શનિના ગ્રહ પાસેથી, 1986માં યુરેનસ ગ્રહ પાસેથી અને 1989માં નેપ્ચ્યુન ગ્રહ પાસેથી પસાર થયું. ‘વોયેજર 2’ સૂર્યમંડળને પાર કરી ત્યાંથી આગળ વધતું રહ્યું છે.

‘વોયેજર 2’ના લોંચના એક મહિના પછી સપ્ટેમ્બર 5, 1977ના રોજ અમેરિકાએ અતિ ઝડપી સ્પેસક્રાફ્ટ ‘વોયેજર 1’ છોડ્યું.

‘વોયેજર-1’ માર્ચ 1979માં ગુરુના ગ્રહ પાસેથી અને નવેમ્બર 80માં શનિના ગ્રહ પાસેથી પસાર થયું.

અમેરિકન સંસ્થા નાસાનાં બંને વોયેજર અવકાશયાનો બ્રહ્માંડની સફરે સૂર્ય તરફ આજે પણ પ્રયાણ કરી રહ્યાં છે. બંને અમેરિકન અવકાશયાનો હજી બીજાં દસ-પંદર વર્ષો સુધી સફર જારી રાખશે તેવી આશા છે. * * * * * * * અનન્યા/080202/સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* *  * *  * *  * *  * *  * *

ગુજરાતી-અંગ્રેજી

આજે આપણે અંગ્રેજી ભાષામાં કેટલાક સુંદર વિશેષણો (Adjectives) ના ઉપયોગને સમજીએ.

કોઈકના ‘efforts’ (પ્રયત્નો, પ્રયાસ) ને આપ કયા વિશેષણોથી નવાજી શકો?

Frantic efforts, Untiring efforts, Relentless efforts, Unabated efforts ….. “અનન્યા”ના વાચકો બીજા ઉમેરી શકે?

The management made frantic efforts to persuade the labour union.

His untiring efforts helped him won the first prize.

Relentless efforts by the police quelled the violent mobs in the city.

The poice made unabated efforts to control the situation.
* *  * *  * *  * *
* * * અનન્યા/080202/ આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

* * *
* * * * * * ** **

અનન્યા/080126/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

.

*

અનન્યા/080126/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

ભારત વિશ્વના નકશા પર સામર્થ્યવાન રાષ્ટ્ર તરીકે ઊભરી રહ્યું છે.

આર્થિક ક્ષેત્રે અમેરિકા ( USA) અને યુરોપ (Europe) ના દેશો સહિત દુનિયાના તમામ રાષ્ટ્રો હવે ભારત પર મીટ માંડતા થયા છે.

આ સાથે જ રાષ્ટ્રની સુરક્ષા ભારત સરકાર માટે વિશેષ મહત્વની બની રહી છે. છેલ્લા થોડાં વર્ષોમાં દેશની સરકારોએ સંરક્ષણ ક્ષેત્રે (Defence sector) સજાગતા દાખવી છે.

છેલ્લાં પાંચેક વર્ષોમાં દેશના સંરક્ષણ ખર્ચ (Defence Expenditure)માં લગભગ 50% નો વધારો થયો છે. પાંચ વર્ષ પહેલાં સંરક્ષણ ક્ષેત્રે ભારત સરકારનો ખર્ચ આશરે રૂપિયા 65,000 કરોડ હતો તે ચાલુ વર્ષમાં રૂપિયા 96,000 કરોડને વટાવી જાય તેવી શક્યતા છે. છેલ્લાં ત્રણ-ચાર વર્ષોમાં ભારત સરકારની સંરક્ષણ ક્ષેત્રની તૈયારીઓ નોંધપાત્ર છે.

તેમાં અત્યાધુનિક એરક્રાફ્ટ કેરિયર વોરશીપ ‘વિક્રમાદિત્ય’ (મૂળ નામ એડમિરલ ગોર્શકોવ વોરશીપ, Admiral Gorshkov aircraft carrier warship) ની ખરીદીનો સમાવેશ થાય છે. ‘વિક્રમાદિત્ય’ વોરશીપ તેમજ તેના માટે 16 નેવલ એરક્રાફ્ટ મિગ વિમાનો, નૌકાદળ (Indian Navy) માટે છ સ્કોર્પિન (Scorpene) સબમરીન તથા 3 ફાલ્કન એવોક સિસ્ટમ્સ (AWACs Airborne Warning And Command Systems) ની ખરીદી પાછળ ભારત સરકારે નવથી દસ બિલિયન ડોલર જેટલી જંગી રકમ ખચી હોવાનો અંદાજ છે.

ગયા વર્ષે ઇન્ડિયન આર્મી (Indian Army) અને ઇન્ડિયન એરફોર્સ (Indian Airforce) માટે હેલિકોપ્ટર્સ તથા એરક્રાફ્ટ્સ પણ ખરીદવામાં આવ્યાં છે.

ભારત સરકાર આવતા પાંચ વર્ષમાં લશ્કરી દળોને સુસજ્જ કરવા લગભગ 45 બિલિયન ડોલરનો શસ્ત્રસરંજામ ખરીદશે તેવું આયોજન છે.

*  *  ** * * અનન્યા/080126/ આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

**  **  *

સામાન્ય જ્ઞાન:

* અમેરિકા (USA) અને રશિયા (USSR)ના અવકાશ સંશોધનના પ્રયાસો વિશે આપે “અનન્યા”ના આગળના અંકોમાં વાંચ્યું. તેમાં આપે અવકાશયાત્રાઓ તેમજ માનવીના ચંદ્ર પર ઉતરાણની વાતો પણ જાણી.

બ્રહ્માંડ (the Universe)ની અને સૂર્યમંડળ ( the Solar System)ના અન્ય ગ્રહોની જાણકારી મેળવવા અમેરિકાએ મરિનર (Mariner), પાયોનિયર (Pioneer), વાઇકિંગ (Viking), વોયેજર (Voyager) વગેરે તથા રશિયાએ વેનેરા (Venera), માર્સ (Mars ) આદિ સ્પેસક્રાફ્ટ્સ છોડ્યાં છે.

અમેરિકામાં અવકાશસંશોધન સંસ્થા નાસા (NASA National Aeronautics and Space Administration ) એ સૂર્યમંડળ અને તેને પાર અવકાશની માહિતી માટે સ્પેસ મિશન આયોજિત કર્યાં.

તે પૈકી કેટલાક નોંધનીય મિશન પર ઊડતી નજર નાખીશું?

મંગળ (Mars) ના ગ્રહને પ્રદક્ષિણા કરનાર અમેરિકાનું પ્રથમ અવકાશયાન ‘મરિનર 9’ (Mariner 9 ) હતું. તેને મે 30, 1971ના રોજ છોડવામાં આવ્યું હતું. તેણે નવેમ્બર 13, 1971ના રોજ મંગળના ગ્રહને પ્રથમ પ્રદક્ષિણા કરી.

મંગળના ગ્રહ પર સફળ ઉતરાણ કરનાર પ્રથમ અમેરિકન અવકાશયાન ‘વાઇકિંગ 1’ ને અમેરિકાએ ઓગસ્ટ 20, 1975ના રોજ છોડ્યું હતું. અમેરિકાનું આ અવકાશયાન વાઇકિંગ 1 લેંડર (Viking 1 Lander) મંગળ પર જુલાઇ 20, 1976ના રોજ ઊતર્યું હતું.

અમેરિકાએ માર્ચ 2, 1972ના રોજ છોડેલ અવકાશયાન ‘પાયોનિયર 10’ ગુરુ (Jupiter) ના ગ્રહ પાસેથી ડિસેમ્બર 4, 1973ના દિને પસાર થયું.

આ અમેરિકન સ્પેસક્રાફ્ટ ‘પાયોનિયર 10’ જૂન 13, 1983 ના રોજ સૂર્યના ગ્રહમંડળ (the Solar System) ની પાર અવકાશમાં જનાર વિશ્વનું પ્રથમ અવકાશયાન બન્યું.

બ્રહ્માંડની અજાણી યાત્રાએ આગળ ધપેલ ‘પાયોનિયર 10’ મિશનનો સત્તાવાર અંત માર્ચ 31, 1997ના રોજ આવ્યો. આમ છતાં છેલ્લે 2002-2003 સુધી અવારનવાર તેના થોડા વિક સિગ્નલ્સ મળ્યા ખરા.

શુક્ર (Venus) પર સફળતાપૂર્વક ઉતરનાર રશિયન અવકાશયાન ‘વેનેરા 7’ હતું જેણે ડિસેમ્બર 15, 1970ના શુક્ર પર ઉતરાણ કર્યું. કમનસીબે ઉતરાણ પછી માત્ર 23 મિનિટમાં વેનેરા મિશન નિષ્ફળ ગયું.

શુક્ર પર ઉતરનાર અમેરિકાનું પ્રથમ અવકાશયાન ‘મેગેલન’ હતું. મે 4, 1989 ના રોજ લોંચ થયેલ અમેરિકન અવકાશયાન ‘મેગેલન’ ઓગસ્ટ 10, 1990ના રોજ શુક્ર પર ઉતર્યું હતું. * * * અનન્યા/080126/ આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *

ગુજરાતી-અંગ્રેજી

અંગ્રેજી ભાષામાં કેટલાક વિરોધી શબ્દો બનાવવા પૂર્વગ (Prefix) in નો ઉપયોગ થાય છે જ્યારે કેટલાક માટે પૂર્વગ im નો ઉપયોગ થાય છે. એક સાદો નિયમ યાદ રાખવો. જે શબ્દ અંગ્રેજી આલ્ફાબેટ b, m અથવા p થી શરૂ થતા હોય તેમના વિરોધી શબ્દ માટે પૂર્વગ im નો ઉપયોગ કરવો. ઉદાહરણ તરીકે –

Balance – Imbalance , Mature – Immature,  Possible – Impossible

પરંતુ    Ability – Inability,  Visible – Invisible

*

* * * અનન્યા/080126/ આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશ દવે/ Ananyaa/ * * *