અનન્યા/071229/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

*

અનન્યા/071229/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

.

આજકાલ વિશ્વમાં પર્યાવરણ  પ્રદૂષણ  અને ગ્રીન હાઉસ ઇફેક્ટ પર ચિંતા વ્યક્ત થઈ રહી છે.

શહેરીકરણ, ઔદ્યોગીકરણ અને બેમર્યાદ ઉપભોક્તાવાદ જમીન, જળ અને વાયુમાં પ્રદૂષણ વધારતાં પરિબળો છે. “અનન્યા”નાં વાચકો જાણે છે કે વાતાવરણમાં રહેલ ઓઝોન વાયુનું સ્તર સૂર્યનાં નુકશાનકારક વિકિરણો (દા.ત. અલ્ટ્રાવાયોલેટ કિરણો) થી પૃથ્વીનું રક્ષણ કરે છે. 

પૃથ્વી પરથી વાતાવરણમાં ઓકાતા દૂષિત વાયુઓને કારણે ઓઝોન વાયુના સ્તરમાં ગાબડાં પડી રહ્યાં છે. સૂર્યનાં વિકિરણો અને કાળઝાળ ગરમી પૃથ્વી પર કાળો કેર વર્તાવશે તેવાં અનુમાનો થઈ રહ્યાં છે. પૃથ્વીના તમામ વિસ્તારોની આબોહવામાં ફેરફારનાં ચિન્હો છે.  પૃથ્વીના ધ્રુવ પરનો બરફ પીગળીને મહાસાગરોનાં પાણીની સપાટીને ઊંચે લાવશે ત્યારે સમુદ્રકાંઠાના પ્રદેશો ડૂબવા લાગશે.

આ કલ્પના વધુ ભયાનક એટલે લાગે છે કે ન્યૂ યોર્ક, લંડન, ટોકિયો, હોંગકોંગ, મુંબઈ, કોલકતા જેવાં દેશ-દુનિયાનાં પ્રમુખ મહાનગરો દરિયાકાંઠે વસેલાં છે! * 

*   *   *     

સામાન્યજ્ઞાન

અવકાશ સંશોધન ક્ષેત્રની અવનવી વાતો આપણે જાણી રહ્યા છીએ. “અનન્યા”ના ગયા અંકમાં આપે વાંચ્યું કે અમેરિકા અને રશિયા વચ્ચે અવકાશમાં કેવી હોડની શરૂઆત થઈ!  

પ્રથમ સમાનવ અવકાશયાન સોવિયેત રશિયાએ લોંચ કર્યું હતું. તે યાનમાં પૃથ્વીની ફરતે પ્રદક્ષિણા કરી પ્રથમ અવકાશયાત્રા કરનાર માનવી યુરી ગાગારીન (યુરી ગેગેરીન) (Yuri Gagarin)  હતા.

વોસ્તોક–1  (Vostok-1) નામના અવકાશયાનમાં બેસીને રશિયન અવકાશયાત્રી યુરી ગેગેરીન 12 એપ્રિલ, 1961ના રોજ પૃથ્વીની એક પ્રદક્ષિણા કરનાર પ્રથમ અવકાશયાત્રી બન્યા.

પ્રથમ અમેરિકન અવકાશયાત્રી એલન શેફર્ડ  હતા જેમણે 5 મે, 1961ના રોજ મર્ક્યુરી કેપ્સ્યુલ ‘ફ્રીડમ–7’ નામના યાનમાં માત્ર 15 મિનિટ માટે અવકાશની સફર કરી (પરંતુ તે પૃથ્વીની પદક્ષિણા ન હતી).

પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા કરનાર પ્રથમ અમેરિકન અવકાશયાત્રી જહોન ગ્લેન હતા જેમણે મર્ક્યુરી કેપ્સ્યુલ ‘ફ્રેન્ડશીપ–7’ નામના યાનમાં 20 ફેબ્રુઆરી, 1962ના રોજ આશરે પાંચ કલાકમાં પૃથ્વીની ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરી.

“અનન્યા”ના વાચકમિત્રો જાણતાં હશે કે અવકાશયાત્રા કરનાર વિશ્વભરના પ્રથમ મહિલા અવકાશયાત્રી સોવિયેત રશિયા (USSR)ના  વેલેન્ટિના હતાં.  યુએસએસઆરના વેલેન્ટિના (Valentina) રશિયાના વોસ્તોક–6 નામના યાનમાં બેસીને  (આશરે 70 મિનિટ માટે) અવકાશયાત્રા કરનાર વિશ્વનાં પહેલાં મહિલા અવકાશયાત્રી બન્યાં.*

*  *   * 

ગુજરાતી-અંગ્રેજી

અંગ્રેજી ભાષાના કેટલાક શબ્દોનાં બહુવચનનાં રૂપો ધ્યાનમાં રાખવા જેવાં છે.  આવા થોડા શબ્દોનાં એકવચન-બહુવચનનાં રૂપો નીચે આપેલ છે:

Crisis – Crises .  .  Basis – Bases.      Thesis – Theses .

Hypothesis – Hypotheses.   Analysis – Analyses.  Diagnosis – Diagnoses .  

Datum – Data . Stratum  –  Strata.  Alumnus – Alumni .   Bacillus – Bacilli.  

અનન્યા/071229/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન/હરીશદવે * * **

અનન્યા/071208/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

* *

અનન્યા/071208/આજકાલ-સામાન્યજ્ઞાન

* *

આજકાલ:

ભારતની પ્રથમ દરજ્જાની બાયોટેક  કંપની બેંગલોરની  “બાયોકોન” (Biocon , Bangalore, Karnatak) વખતોવખત સમાચારમાં ચમકતી રહે છે.

બાયોકોનની સફળતા તેના સ્થાપક મહિલા વૈજ્ઞાનિક કિરણ મઝુમદાર -શૉ (Kiran Mazumdar – Shaw)ને આભારી છે.

ત્રીસેક વર્ષ પહેલાં એક ગેરેજમાં બાયોકોન કંપનીનો આરંભ થયો. પપૈયામાંથી એન્ઝાઇમ (ઉત્સેચક) પેપિનને એક્સ્ટ્રેક્ટ કરી  કિરણ મઝુમદાર -શૉએ બાયોકોનના પાયા નાખ્યા.

આજે બાયોકોન એક હજાર કરોડની રેવન્યુ ધરાવતી બાયોટેક (biotech) કંપની છે.

હવે કિરણ મઝુમદાર -શૉની લીડરશીપ નીચે બાયોકોન કંપની બાયોફાર્મા (bio-pharma) ના નવા પણ અતિ આકર્ષક ક્ષેત્રમાં પ્રવેશી રહી છે. કર્ણાટક અને આંધ્ર પ્રદેશમાં ઉત્પાદન એકમો ધરાવતી  બાયોકોન કંપની ડાયાબિટીસ, આર્થ્રાઇટીસ અને કેન્સર માટેના ઔષધોની રીસર્ચને પ્રાથમિકતા આપી રહી છે. *  *   * અનન્યા/071208/હરીશ દવે * *

*  *  *    **

* * વિશ્વના આઈટી સર્વિસીઝ (IT Services) સેક્ટરમાં ભારતનો હિસ્સો વધતો જાય છે.

ભારતમાં ઇન્ફર્મેશન ટેકનોલોજી (Information Technology) સર્વિસીઝ સેકટરની છ મોટી કંપનીઓ ટીસીએસ (TCS), ઇન્ફોસિસ (Infosys), વિપ્રો (Wipro), સત્યમ (Satyam), કોગ્નિઝંટ (Cognizant) અને એચસીએલ ટેકનોલોજીઝ (HCL Technologies) છે.

આઈટી સેકટરના વૈશ્વિક બિઝનેસ (Global IT business) માં સૌથી મોટો  હિસ્સો (7.25%) ધરાવતી કંપની આઈબીએમ (IBM, USA) છે, જ્યારે ભારતમાં આ સ્થાન  ટાટા કન્સલ્ટન્સી સર્વિસીઝ – ટીસીએસ (TCS) ભોગવે છે. આઈટી સર્વિસીઝના જગતભરના બિઝનેસમાં આઈબીએમના 7.25 % હિસ્સા સામે ટાટા ગ્રુપની ટીસીએસનો હિસ્સો 0.6 % છે. * * * અનન્યા/071208/હરીશ દવે * *

* * *

સામાન્ય જ્ઞાન:

આપણે પૃથ્વીના કેટલાક મોટા દેશો વિશે માહિતી મેળવીએ.

*  *

દેશ	વિસ્તાર  (લાખ વર્ગ કિમી)	વસ્તી, લાખ (ઈસ 2000 નો અંદાજ)
રશિયા	170.70	1450   લાખ
કેનેડા	99.70	319   લાખ
ચીન	95.60	12843   લાખ
અમેરિકા	93.70	2805   લાખ
બ્રાઝિલ	85.00	1760   લાખ
ઓસ્ટ્રેલિયા	76.80	195   લાખ
ભારત	32.90	10458   લાખ

*   *   *     *  *   *     *   *

વિશ્વના મોટા મહાસાગરો (સમુદ્રો)માં સૌથી મોટો મહાસાગર પેસિફિક મહાસાગર (પ્રશાંત મહાસાગર Pacific Ocean ) છે. પેસિફિક ઓશનનો વિસ્તાર 1660 લાખ વર્ગ કિમી છે.

દુનિયાના સૌથી મોટા મહાસાગર પેસિફિક મહાસાગરને દુનિયાના સૌથી મોટા ખંડ એશિયા સાથે સરખાવી જુઓ!  પેસિફિક મહાસાગરના વિસ્તાર (1660 લાખ વર્ગ કિમી) સામે એશિયા ખંડનો વિસ્તાર (માત્ર 440 લાખ વર્ગ કિમી) લગભગ ચોથા ભાગનો છે!!!

વિશ્વના અન્ય મુખ્ય  મહાસાગરોમાં એટલાંટિક મહાસાગર (આટલાંટિક ઓશન Atalantic Ocean ) આશરે 865 લાખ વર્ગ કિમી તથા હિંદ મહાસાગર (ઇંડિયન ઓશન  Indianan Ocean ) 734 લાખ વર્ગ કિમી વિસ્તાર ધરાવે છે. ભૂમધ્ય સમુદ્ર (Mediterranean Sea) નો વિસ્તાર માંડ 25 લાખ વર્ગ કિમી જેટલો છે! *  * * અનન્યા/071208/હરીશ દવે * * *

*   *    *    *

ગુજરાતી-અંગ્રેજી:

કેટલાક શબ્દોના મૂળ (Root) પરથી અંગ્રેજી ભાષા શીખવાની મઝા ક્યારેક ઓર જ છે! એક મૂળ “bio” છે. શબ્દ Bio નો સંબંધ ‘જીવન’ સાથે છે. તેના પરથી અંગ્રેજી શબ્દો બન્યા – Biology (જીવવિજ્ઞાન), Biodata (વ્યક્તિની આવશ્યક અંગત માહિતી), Biography  વગેરે …

Biography  એટલે જીવનકથા,  અન્ય કોઈની જીવનકથા.

Biographer  એટલે અન્ય કોઈ વ્યક્તિની જીવનકથા લખનાર લેખક.

Biographee  એટલે જેની જીવનકથા લખાઈ છે તે વ્યક્તિ.

Autobiography એટલે આત્મકથા; વ્યક્તિની પોતાની જીવનકથા.

*  *   **    *  * * * અનન્યા/071208/હરીશ દવે * *

** **